Zasady wykonywania zawodu „radcy prawnego” określa ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Mało kto wie, że tytuł zawodowy „radca prawny” podlega ochronie prawnej.

Zawód radcy prawnego może wykonywać osoba, która spełnia wymagania określone ustawą o radcach prawnych. Prawo wykonywania zawodu radcy prawnego powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę radców prawnych i złożeniu ślubowania.
Droga do wykonywania zawodu, jaką musi przejść radca prawny jest długa. Należy nie tylko ukończyć wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskać tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej, ale również aplikację radcowską, która trwa trzy lata. Aplikację radcowską odbywa się w kancelarii radcy prawnego, w spółce radców prawnych lub radców prawnych i adwokatów lub w jednostkach organizacyjnych.

Ustawodawca przewidział również inne drogi dojścia do zawodu radcy prawnego i na zasadach określonych w ustawie, do niektórych osób nie stosuje się wymogu odbycia aplikacji radcowskiej oraz złożenia ślubowania, jeszcze inni mogą przystąpić do egzaminu bez uprzedniego odbycia aplikacji (art. 25 ust. 1 i 2 ustawy o radcach prawnych).

Wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Radca prawny nie może jednak występować w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe. Powyższe czynności mogą wykonywać adwokaci. Jednak zakres czynności wykonywanych przez radców prawnych i adwokatów ulega stopniowemu ujednolicaniu. Bardzo możliwe, że w niedalekiej przyszłości radca prawny będzie mógł wykonywać czynności na dzień dzisiejszy zastrzeżone tylko dla adwokatów.

Radca prawny zobowiązany jest przestrzegać obowiązujących przepisów prawa, Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz uchwał samorządu. Kodeks Etyki Radcy Prawnego nakazuje wykonywać czynności zawodowe zgodnie z prawem, uczciwie, rzeczowo i z należytą starannością.

Podstawowe wartości zawodu radcy prawnego to niezależność, unikanie konfliktu interesów, obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej. Nadto, pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego nie może mieć na celu ułatwiania popełnienia przestępstwa, przyczyniania się do tzw. prania brudnych pieniędzy, ani umożliwiania uniknięcia odpowiedzialności karnej za czyn, który miałby zostać dokonany w przyszłości.